चिटणीसाची कार्यपद्धती (SP) - इयत्ता १२ वी बोर्ड परीक्षा २०२५ (उत्तरपत्रिका)
(१) बंधपत्रधारक हा संस्थेचा --------- असतो.
(२) ठेवीदारांच्या हिताचे संरक्षण करण्यासाठी कंपनीला --------- नियुक्ती करावी लागते.
(३) कर्जरोख्यावर दिल्या जाणाऱ्या व्याजाचा दर ------ असतो.
(४) डिमॅट केलेले भाग ----- असतात.
(५) केंद्र सरकार नाणे बाजारात --------- चे वाटप करून कर्जाऊ रक्कम उभारते.
(१) अमेरिकेत विक्री होणाऱ्या ठेव पावतीस जागतिक ठेव पावती असे म्हणतात.
(२) एफ.पी.ओ. म्हणजे जनतेला पहिल्यांदा भागांची सार्वजनिक विक्री करणे.
(३) बोनस भाग अग्रहक्क भागधारकांना मोफत भेट म्हणून दिले जातात.
(४) लाभांश दरवर्षी देणे कंपनीवर बंधनकारक आहे.
(५) भाग बाजार हा नाणे बाजाराचा एक महत्त्वाचा घटक आहे.
Secretarial Practice Board Papers
- S.P. - March 2025 - English Medium View Answer Key
- S.P. - March 2025 - Marathi Medium View Answer Key
- S.P. - March 2025 - HIndi Medium View Answer Key
- S.P. - March 2024 - English Medium View Answer Key
- S.P. - March 2024 - Marathi Medium Download QP Answer Key Answer Key
- S.P. - March 2024 - Hindi Medium View Answer Key
- S.P. - March 2022 View
- S.P. - March 2014 View
- S.P. - October 2014 View
- S.P. - March 2015 View
- S.P. - July 2015 View
- S.P. - March 2016 View
- S.P. - July 2016 View
- S.P. - March 2017 View
- S.P. - July 2017 View
- S.P. - March 2018 View
- S.P. - July 2018 View
- S.P. - February 2019 View
| 'अ' गट | 'ब' गट (उत्तर) |
|---|---|
| (अ) वित्तीय बाजार | (४) वित्तीय प्रतिभूतींचा व्यापार |
| (ब) समहक्क भागभांडवल | (५) जोखमीचे भांडवल |
| (क) मालमत्तेवर बोजा | (१) सुरक्षित कर्जरोखे |
| (ड) भागपेढी कायदा | (२) १९९६ |
| (इ) भांडवल संरचना | (३) विविध वित्त स्रोतांचे मिश्रण |
(१) एकदा जाहीर केलेला लाभांश रद्द करता येत नाही.
(२) कंपनीच्या घटनापत्रकातील भांडवल कलमामध्ये अधिकृत भांडवलाचा उल्लेख असतो.
(३) स्थिर भांडवलाला 'अभिसरण भांडवल' असेही म्हणतात.
(४) ठेवीदारांना मतदानाचे हक्क दिले जातात.
(५) मुंबई भाग बाजार (BSE) हा भारतातील सर्वात जुना भाग बाजार आहे.
(१) स्थिर भांडवल
(२) अधिविकर्ष (Overdraft)
(३) कर्जरोखे प्रमाणपत्र
(४) सुरक्षित ठेवी
(५) रिमटेरियलायझेशन
(६) तेजीवाला (Bull)
(१) स्टार कंपनी लिमिटेड ने अलिकडेच एफ.पी.ओ. द्वारा जनतेला भागांची विक्री केली आहे. मागणी केलेल्या भागांपेक्षा जास्त भागांसाठी मागणी आली आहे. संचालक मंडळ भाग वाटप प्रक्रिया सुरू करू इच्छित आहे. कृपया संचालक मंडळाला सल्ला द्या :
- कंपनीने भाग वाटप समिती नियुक्त करावी का?
होय, भागांची मागणी जास्त असल्यामुळे (Oversubscription) आणि वाटप प्रक्रिया मोठी असल्यामुळे, संचालक मंडळाने भाग वाटप समिती नियुक्त करणे योग्य ठरेल. - ज्या भाग अर्जदारांना भागांचे वाटप झाले / केले आहे त्यांना कंपनीने कसे कळवावे?
कंपनीने त्यांना 'भाग वाटप पत्र' (Letter of Allotment) पाठवून किंवा डिमॅट स्वरूपात असल्यास 'भाग वाटप सूचना' (Allotment Advice) पाठवून कळवावे. - किती कालावधीत कंपनीने भाग प्रमाणपत्र द्यावे?
भाग वाटप केल्यापासून २ महिन्यांच्या आत कंपनीने भाग प्रमाणपत्र देणे बंधनकारक आहे (जर भाग भौतिक स्वरूपात असतील).
(२) श्री झेड यांनी पेक्युलर कंपनी लिमिटेड चे ५० भाग भौतिक स्वरूपात धारण केले असून ते इलेक्ट्रॉनिक स्वरूपात करण्याची त्यांची इच्छा आहे.
- श्री झेड यांचे सी.एफ.डी.एच. बँक लिमिटेड मध्ये बचत खाते आहे या खात्यात डिमॅटसाठी त्यांचे भाग जमा केले जाऊ शकतात का?
नाही, बचत खात्यामध्ये (Saving Account) भाग जमा केले जाऊ शकत नाहीत. त्यासाठी डिमॅट खाते आवश्यक असते. - त्यासाठी कोणत्या प्रकारचे खाते आवश्यक आहे?
त्यासाठी 'डिमॅट खाते' (Beneficiary Owner Account) उघडणे आवश्यक आहे जे डिपॉझिटरी पार्टिसिपंट (DP) कडे उघडले जाते. - डिमॅट नंतर श्री झेड यांच्या समभागांचे परिरक्षक (custodian) आर.बी.आय. असेल का?
नाही, आर.बी.आय. (RBI) नाही तर डिपॉझिटरी (NSDL किंवा CDSL) हे इलेक्ट्रॉनिक समभागांचे परिरक्षक असतील.
(३) XYZ कंपनी लिमिटेड २०२१-२२ वर्षासाठी लाभांश जाहीर करण्याचे निश्चित केले. त्यावर्षी कंपनीला अपेक्षे पेक्षा कमी नफा झाला आहे.
- संचालक मंडळ मुक्त राखीव निधीतून रु. ५/- प्रतिभाग दराने लाभांशाची शिफारस करू शकते का?
होय, अपुऱ्या नफ्याच्या स्थितीत, कायदेशीर तरतुदींचे पालन करून संचालक मंडळ मुक्त राखीव निधीतून (Free Reserves) लाभांशाची शिफारस करू शकते. - वार्षिक सर्वसाधारण सभेच्या संमतीशिवाय संचालक मंडळ लाभांश जाहीर करू शकते का?
नाही, अंतिम लाभांश हा वार्षिक सर्वसाधारण सभेत भागधारकांच्या संमतीनेच जाहीर केला जाऊ शकतो. संचालक मंडळ फक्त शिफारस करू शकते. - संचालक मंडळ भेटीच्या स्वरूपात लाभांश देऊ शकते का?
नाही, लाभांश हा रोख रक्कमेतच (चेक, वॉरंट किंवा इलेक्ट्रॉनिक ट्रान्सफरद्वारे) दिला पाहिजे. तो वस्तू किंवा भेटीच्या (Gifts) स्वरूपात देता येत नाही.
(१) भाग आणि कर्जरोखे
| भाग (Shares) | कर्जरोखे (Debentures) |
|---|---|
| भाग हे कंपनीच्या मालकीचे भांडवल आहे. | कर्जरोखे हे कंपनीचे कर्जाऊ भांडवल आहे. |
| भागधारक हे कंपनीचे मालक असतात. | कर्जरोखेधारक हे कंपनीचे धनको (Creditors) असतात. |
| भागांवर मिळणाऱ्या मोबदल्याला लाभांश म्हणतात. | कर्जरोख्यांवर मिळणाऱ्या मोबदल्याला व्याज म्हणतात. |
| समहक्क भागधारकांना मतदानाचा हक्क असतो. | कर्जरोखेधारकांना मतदानाचा हक्क नसतो. |
(२) भागांचे हस्तांतरण आणि भागांचे संक्रमण
| भागांचे हस्तांतरण (Transfer) | भागांचे संक्रमण (Transmission) |
|---|---|
| ही एक ऐच्छिक कृती आहे. भागधारक स्वतःहून भाग हस्तांतरित करतो. | ही कायद्याच्या अंमलबजावणीमुळे होणारी सक्तीची कृती आहे. |
| हे भाग विक्री किंवा भेटीमुळे होते. | हे सभासदाचा मृत्यू, दिवाळखोरी किंवा वेडसरपणामुळे होते. |
| यामध्ये पैशाचा मोबदला असू शकतो. | यामध्ये कोणताही आर्थिक मोबदला नसतो. |
| यामध्ये मुद्रांक शुल्क (Stamp Duty) भरावे लागते. | यामध्ये मुद्रांक शुल्क भरण्याची गरज नसते. |
(३) अंतिम लाभांश आणि अंतरिम लाभांश
| अंतिम लाभांश | अंतरिम लाभांश |
|---|---|
| आर्थिक वर्षाच्या शेवटी वार्षिक सर्वसाधारण सभेत (AGM) जाहीर केला जातो. | दोन वार्षिक सर्वसाधारण सभांच्या दरम्यान संचालक मंडळाद्वारे जाहीर केला जातो. |
| हा लाभांश आर्थिक वर्ष संपल्यानंतर जाहीर केला जातो. | हा लाभांश आर्थिक वर्ष संपण्यापूर्वीच जाहीर केला जातो. |
| यासाठी भागधारकांच्या मंजुरीची आवश्यकता असते. | यासाठी भागधारकांच्या मंजुरीची आवश्यकता नसते. |
| एकदा जाहीर केलेला अंतिम लाभांश रद्द करता येत नाही. | अंतरिम लाभांश वाटप करण्यापूर्वी संचालक मंडळ तो रद्द करू शकते (काही विशिष्ट परिस्थितीत). |
(४) प्राथमिक बाजार आणि दुय्यम बाजार
| प्राथमिक बाजार | दुय्यम बाजार (शेअर बाजार) |
|---|---|
| हा नवीन प्रतिभूतींच्या विक्रीचा बाजार आहे (New Issue Market). | हा अस्तित्वात असलेल्या (जुन्या) प्रतिभूतींच्या खरेदी-विक्रीचा बाजार आहे. |
| येथे कंपनी थेट गुंतवणूकदारांना प्रतिभूती विकते. | येथे गुंतवणूकदार आपापसात प्रतिभूतींची खरेदी-विक्री करतात. |
| येथे प्रतिभूतींच्या किंमती कंपनी ठरवते. | येथे किंमती मागणी आणि पुरवठ्याच्या नियमानुसार ठरतात. |
| उदाहरण: IPO, FPO. | उदाहरण: मुंबई शेअर बाजार (BSE), राष्ट्रीय शेअर बाजार (NSE). |
(१) बोनस भागांसंबंधी तरतुदी विशद करा.
बोनस भाग वाटप करण्यासाठी कंपनीला खालील तरतुदींचे पालन करावे लागते:
- नियमावलीतील तरतूद: कंपनीच्या नियमावलीत (Articles of Association) बोनस भाग देण्याबाबत तरतूद असावी लागते.
- संचालक मंडळाची शिफारस: संचालक मंडळाने बोनस भाग देण्याची शिफारस केली पाहिजे आणि भागधारकांनी त्याला सभेत मंजुरी दिली पाहिजे.
- साठे/निधी वापर: बोनस भाग फक्त मुक्त राखीव निधी, प्रतिभूती अधिमूल्य खाते (Securities Premium) किंवा भांडवल परतफेड राखीव निधीतून (CRR) दिले जाऊ शकतात.
- थकीत कर्जाचा अभाव: कंपनीने कर्जाचे व्याज किंवा मुद्दल, तसेच कामगारांची देणी (PF, ग्रॅच्युइटी) थकवलेली नसावीत.
- पूर्ण वसूल भाग: ज्या भागांवर बोनस दिला जाणार आहे, ते भाग पूर्ण वसूल (Fully Paid-up) असावेत.
- लाभांशाच्या बदल्यात नाही: लाभांशाच्या ऐवजी बोनस भाग देता येत नाहीत.
(२) व्याजाची वैशिष्ट्ये स्पष्ट करा.
- भांडवलाची किंमत: व्याज ही कर्जाऊ भांडवल वापरल्याबद्दल कंपनीने दिलेली किंमत किंवा मोबदला आहे.
- स्थिर दर: व्याज हे सहसा पूर्वनिर्धारित आणि स्थिर दराने दिले जाते.
- बंधनकारक: कंपनीला नफा होवो किंवा तोटा, व्याज देणे बंधनकारक असते.
- नफ्यावर बोजा: व्याज हा नफ्यावरील खर्च मानला जातो आणि तो नफा-तोटा खात्याला (P&L A/c) डेबिट केला जातो.
- धनकोंना देणे: हे कर्जरोखेधारक, ठेवीदार किंवा बँकांसारख्या धनकोंना दिले जाते.
(३) भाग बाजाराची कोणतीही चार वैशिष्ट्ये स्पष्ट करा.
- प्रतिभूतींचा बाजार: भाग बाजार हे असे ठिकाण आहे जिथे कंपन्या, सरकार आणि निम-सरकारी संस्थांच्या प्रतिभूतींची खरेदी-विक्री केली जाते.
- संघटित बाजार: भाग बाजार हे नियमांनुसार चालणारे संघटित बाजार आहे. याचे कामकाज सेबीच्या (SEBI) मार्गदर्शनाखाली चालते.
- नोंदणीकृत प्रतिभूतींचा व्यवहार: केवळ शेअर बाजारात नोंदणीकृत (Listed) असलेल्या प्रतिभूतींचेच व्यवहार येथे होतात.
- विशिष्ट स्थान: भाग बाजार हे एक विशिष्ट ठिकाण (उदा. मुंबईतील दलाल स्ट्रीट) किंवा डिजिटल प्लॅटफॉर्म आहे जिथे दलाल आणि व्यापारी एकत्र येतात.
- फक्त सदस्यांमार्फत व्यवहार: सामान्य गुंतवणूकदार थेट व्यवहार करू शकत नाहीत; त्यांना अधिकृत दलालांमार्फत (Brokers) व्यवहार करावे लागतात.
(१) व्यावसायिक संस्थेकडे वित्त पुरवठा करणाऱ्या स्रोतांचे विविध पर्याय उपलब्ध असतात.
कारण:
- व्यवसायाला वेगवेगळ्या कारणांसाठी (दीर्घ मुदतीचे, मध्यम मुदतीचे आणि अल्प मुदतीचे) भांडवलाची गरज असते.
- मालकीचे भांडवल उभारण्यासाठी कंपनी समहक्क भाग, अग्रहक्क भाग आणि नफ्याची पुनर्गुंतवणूक या पर्यायांचा वापर करू शकते.
- कर्जाऊ भांडवलासाठी कंपनी कर्जरोखे, बंदपत्रे, सार्वजनिक ठेवी, बँकांचे कर्ज किंवा वित्तीय संस्थांचे कर्ज घेऊ शकते.
- प्रत्येक स्रोताचा खर्च, जोखीम आणि अटी वेगवेगळ्या असतात. त्यामुळे कंपनी आपल्या गरजेनुसार आणि परिस्थितीनुसार योग्य भांडवल संरचना (Capital Structure) निवडू शकते.
(२) कंपनी फक्त विशिष्ट प्रकारच्या कर्जरोख्यांची विक्री करू शकते.
कारण:
- कंपनी कायदा २०१३ नुसार, कंपनीला मतदानाचा हक्क असलेल्या कर्जरोख्यांची विक्री करता येत नाही.
- गुंतवणूकदारांचे हित जपण्यासाठी कंपनीला प्रामुख्याने 'सुरक्षित' (Secured) कर्जरोखेच विक्रीस काढावे लागतात.
- कंपनी परतफेड न करणाऱ्या (Irredeemable) कर्जरोख्यांची विक्री करू शकत नाही; सर्व कर्जरोखे परतफेडीचेच असावे लागतात.
- रुपांतरित कर्जरोखे (Convertible Debentures) जारी करण्यासाठी विशेष ठराव मंजूर करावा लागतो.
- हे नियम गुंतवणूकदारांची फसवणूक टाळण्यासाठी आणि त्यांचे पैसे सुरक्षित ठेवण्यासाठी आहेत.
(३) कंपनीला ठेवीबाबत परिपत्रक किंवा जाहिरात प्रसिद्ध करताना कायदेशीर तरतुदींची पूर्तता करावी लागते.
कारण:
- जेव्हा कंपनी जनतेकडून किंवा सभासदांकडून ठेवी स्वीकारते, तेव्हा तिला पारदर्शकतेसाठी परिपत्रक किंवा जाहिरात प्रसिद्ध करावी लागते.
- या जाहिरातीत कंपनीची आर्थिक स्थिती, पत मानांकन (Credit Rating), ठेवींच्या अटी, आणि व्यवस्थापनाची माहिती स्पष्टपणे द्यावी लागते.
- या जाहिरातीची एक प्रत कंपनी नोंदणी अधिकाऱ्याकडे (ROC) सादर करावी लागते.
- ही जाहिरात संचालक मंडळाच्या नावाने प्रसिद्ध करावी लागते.
- यामुळे गुंतवणूकदारांना योग्य माहिती मिळते आणि त्यांची दिशाभूल होत नाही.
(४) आय.एस.आय.एन. (ISIN) हा डिमॅटचा आवश्यक घटक आहे.
कारण:
- ISIN (International Securities Identification Number) हा एक १२ अंकी अल्फान्युमेरिक कोड आहे जो प्रत्येक विशिष्ट प्रतिभूतीला ओळखण्यासाठी दिला जातो.
- डिपॉझिटरी सिस्टीममध्ये (Demat), भागांची ओळख प्रमाणपत्राने नाही तर ISIN क्रमांकाने होते.
- एकाच कंपनीचे समहक्क भाग आणि अग्रहक्क भाग वेगळे ओळखण्यासाठी वेगवेगळे ISIN असतात.
- इलेक्ट्रॉनिक ट्रेडिंग आणि सेटलमेंटमध्ये गोंधळ टाळण्यासाठी आणि अचूकता राखण्यासाठी ISIN हा अत्यंत आवश्यक घटक आहे.
(१) ठेवीदारास ठेवीचे नूतनीकरण केल्याबाबतचे पत्र लिहा.
श्री. अजय कुमार,
१५, शिवाजी पार्क,
मुंबई - ४०००२८
आपल्या मुदत ठेवीच्या नूतनीकरणासाठी प्राप्त झालेला दिनांक १० फेब्रुवारी २०२५ चा अर्ज आम्हाला मिळाला. आम्हाला आपणास कळविण्यास आनंद होत आहे की, संचालक मंडळाने आपली ठेव पुढील एक वर्षासाठी नूतनीकरण करण्यास मंजुरी दिली आहे.
नूतनीकरण केलेल्या ठेवीचा तपशील खालीलप्रमाणे आहे:
| मूळ ठेव पावती क्र. | नवीन ठेव पावती क्र. | रक्कम (रु.) | मुदत | व्याज दर |
|---|---|---|---|---|
| FD-५००१ | FD-६०५५ | २५,००० | १ वर्ष | ९% द.सा.द.शे. |
नवीन मुदत ठेव पावती (FDR) या पत्रासोबत जोडली आहे. आमच्या कंपनीवर दाखवलेल्या विश्वासबद्दल आम्ही आभारी आहोत.
सही/-
कंपनी चिटणीस
(२) कर्जरोखेधारकास कर्जरोख्याचे समहक्क भागात परिवर्तन केल्याचे माहिती देणारे पत्र लिहा.
श्रीमती प्रिया शर्मा,
ए-४, ग्रीन व्हॅली,
ठाणे - ४००६०१
आपणास कळविण्यास येते की, परिवर्तनीय कर्जरोख्यांच्या वाटपाच्या अटींनुसार आणि दिनांक १० फेब्रुवारी २०२५ रोजी झालेल्या विशेष सर्वसाधारण सभेतील ठरावानुसार, आपल्याकडील १०० (१०%) परिवर्तनीय कर्जरोख्यांचे समहक्क भागात रूपांतर करण्यात आले आहे.
वाटपाचा तपशील खालीलप्रमाणे आहे:
| फोलिओ क्र. | धारण केलेले कर्जरोखे | वाटप केलेले समहक्क भाग | अनुक्रमांक | भाग दाखला क्र. |
|---|---|---|---|---|
| D-२०१ | १०० | १० | ३००१ ते ३०१० | S-५०५ |
भाग प्रमाणपत्र या पत्रासोबत जोडले आहे. आपले कर्जरोखे प्रमाणपत्र रद्द करण्यात आले आहे.
सही/-
कंपनी चिटणीस
(३) लाभांशाचे वाटप लाभांश अधिपत्राद्वारे केल्याचे कळविणारे पत्र सभासदास लिहा.
श्री. राजेश पाटील,
प्लॉट १२, गंगापूर रोड,
नाशिक - ४२२००५
आपणास कळविण्यास आनंद होत आहे की, संचालक मंडळाच्या शिफारशीनुसार आणि दिनांक १५ फेब्रुवारी २०२५ रोजी झालेल्या वार्षिक सर्वसाधारण सभेच्या मंजुरीनुसार, कंपनीने रु. २/- प्रति समहक्क भाग लाभांश जाहीर केला आहे.
आपल्याला देय असलेल्या लाभांशाचा तपशील खालीलप्रमाणे आहे:
| फोलिओ क्र. | भाग संख्या | लाभांश दर (प्रति भाग) | एकूण लाभांश (रु.) | लाभांश अधिपत्र क्र. |
|---|---|---|---|---|
| S-१००२ | ५०० | रु. २/- | १,०००/- | DW-९९८८ |
लाभांश अधिपत्र (Dividend Warrant) या पत्रासोबत जोडले आहे. कृपया ते वेगळे करून बँकेत जमा करावे.
सही/-
कंपनी चिटणीस
(१) अग्रहक्क भाग म्हणजे काय? अग्रहक्क भागांचे प्रकार स्पष्ट करा.
अर्थ: अग्रहक्क भाग म्हणजे असे भाग ज्यांना समहक्क भागांच्या तुलनेत काही विशेष अधिकार (अग्रहक्क) असतात. विशेषतः:
१. कंपनीच्या नफ्यातून लाभांश मिळवण्याचा पहिला अधिकार.
२. कंपनी बंद पडल्यास भांडवल परतफेडीचा पहिला अधिकार.
अग्रहक्क भागांचे प्रकार:
- संचयी अग्रहक्क भाग (Cumulative): जर एखाद्या वर्षी कंपनीला नफा झाला नाही आणि लाभांश दिला गेला नाही, तर तो लाभांश साठत जातो आणि पुढील वर्षात नफा झाल्यावर दिला जातो.
- असंचयी अग्रहक्क भाग (Non-Cumulative): यांचा लाभांश साठत नाही. ज्या वर्षी नफा होईल त्याच वर्षी लाभांश मिळतो. लाभांश बुडाल्यास तो कायमचा जातो.
- लाभभागी अग्रहक्क भाग (Participating): यांना ठरलेला लाभांश मिळतोच, शिवाय समहक्क भागधारकांना लाभांश दिल्यानंतर उरलेल्या नफ्यातही काही हिस्सा मिळतो.
- अलाभभागी अग्रहक्क भाग (Non-Participating): यांना फक्त ठरलेला लाभांश मिळतो. उरलेल्या नफ्यात हिस्सा मिळत नाही.
- परिवर्तनीय अग्रहक्क भाग (Convertible): विशिष्ट मुदतीनंतर या भागांचे समहक्क भागांमध्ये रूपांतर केले जाऊ शकते.
- अपरिवर्तनीय अग्रहक्क भाग (Non-Convertible): यांचे समहक्क भागात रूपांतर केले जाऊ शकत नाही.
- परतफेडीचे अग्रहक्क भाग (Redeemable): कंपनी एका ठराविक मुदतीनंतर या भागांचे भांडवल परत करते.
- ना-परतफेडीचे अग्रहक्क भाग (Irredeemable): कंपनीच्या विसर्जनाशिवाय हे भांडवल परत मिळत नाही. (टीप: कंपनी कायदा २०१३ नुसार, आता कंपन्यांना ना-परतफेडीचे भाग विकता येत नाहीत).
(२) भाग वाटप कार्यपद्धती स्पष्ट करा.
भाग वाटपाची कार्यपद्धती खालीलप्रमाणे आहे:
- वाटप समितीची नेमणूक (Appointment of Allotment Committee): जर भागांसाठी आलेले अर्ज जास्त असतील, तर संचालक मंडळ भाग वाटपाचे धोरण ठरवण्यासाठी वाटप समिती नेमते.
- वाटपासाठी संचालक मंडळाची सभा: वाटप समितीने ठरवलेल्या सूत्रानुसार भाग वाटप मंजूर करण्यासाठी संचालक मंडळाची सभा घेतली जाते आणि ठराव मंजूर केला जातो.
- भाग वाटप पैशांची मागणी: (जर लागू असेल तर) कंपनी बँकेला अर्जदारांकडून वाटपाची रक्कम गोळा करण्याच्या सूचना देते.
- अर्जाची रक्कम भांडवल खात्यात वर्ग करणे: जमा झालेली अर्जाची रक्कम 'भाग भांडवल' खात्यात वर्ग केली जाते.
- भाग वाटप पत्र / दिलगिरी पत्र पाठवणे:
- भाग वाटप पत्र: ज्यांना भाग मिळाले आहेत, त्यांना हे पत्र पाठवले जाते.
- दिलगिरी पत्र: ज्यांना भाग मिळाले नाहीत, त्यांना दिलगिरी पत्रासोबत परतावा पाठवला जातो.
- भाग वाटप विवरणपत्र (Return of Allotment): भाग वाटप केल्यानंतर ३० दिवसांच्या आत कंपनीला नोंदणी अधिकाऱ्याकडे (ROC) 'भाग वाटप विवरणपत्र' सादर करावे लागते.
- भाग प्रमाणपत्राचे वाटप: वाटप केल्यापासून २ महिन्यांच्या आत कंपनीला भाग प्रमाणपत्रे (Share Certificates) द्यावी लागतात (भौतिक स्वरूपात असल्यास).
- सभासद नोंदवहीत नोंद: चिटणीस ज्यांना भाग दिले आहेत त्यांची नावे सभासद नोंदवहीत नोंदवतो.